به گزارش پیام خانواده  پاییز با مهر آغاز و با شبی به پایان می‌رسد که به درازای یک دقیقه، طولانی ترین شب سال نام دارد؛ شبی که کوله‌بار مهر و دلدادگی را از دوش خود بر دوش اعضای خانواده‌ای می‌گذارد که جمع شده‌اند تا خوشی شب یلدا را میان هم تقسیم کنند.

بنا بر رسم هر ساله، ایرانیان در این شب با حضور در کنار خانواده و اقوام و خویشاوندان آن را سپری می‌کنند تا سردی زمستان را با گرمی دورهمی‌ها و محبت‌های عزیزانشان به شادی آغاز کنند؛ دورهمی‌هایی که یادآور فرهنگ غنی ایرانیان برای همدلی و محبت و حفظ روابط اجتماعی و احترام به این روابط است.

اما امسال دومین شب یلدایی (چله ای) است که با شیوع ویروس کرونا، شرایط ویژه و خاصی پیدا کرده است که ایجاب می‌کند تا برای حفظ سلامت خود و همه کسانی که دوستشان داریم از دورهمی های زیاد بپرهیزیم بخصوص این روزها که شایعه ورود سویه جدید کرونا با نام اومیکرون به کشور نقل محافل است و مسوولان مربوطه همگان را به رعایت استفاده از ماسک و فاصله گذاری فیزیکی توصیه می کنند تا باعث برهم زدن کانون گرم خانواده‌ها نشود.

فلسفه برگزاری شب یلدا، وصل شدن است نه فصل شدن

شب یلدایی که هوشنگ جاوید پژوهشگر آیین‌های سنتی و موسیقی اقوام درباره فلسفه آن به خبرنگار اجتماعی ایرنا آن را شبی برای پیش بینی میزان بارندگی و رصد وضعیت جوی جهت کشت و کار در سال بعد عنوان می کند و می گوید: این شب در فلات کهن ایران، در گذر جامعه کوچ نشینی به جامعه یک جا نشین پدید آمد یعنی از زمانی که انقلاب کشاورزی رخ داد.

وی ادامه می دهد: در دوران کهن، اقشار مختلف جامعه پس از گذراندن یک روز پرکار و خسته، شب را در خانه جمع می شدند و جهت سرگرم شدن بازی ها یا مراسم خاصی را اجرا می کردند. به مرور زمان این مراسم به صورت بازی های خاص و برگزاری جشن و آیین های خاص جهت برداشت و خوردن محصولات پایان هر فصل در تمام مناطق و نواحی فراگیر شد؛ بهار با جشن نوروز، تابستان با جشن تیرگان، پاییز با جشن مهرگان و زمستان با شب چله.

جاوید خاطرنشان می کند: شب چله ای که همه در خانه بزرگتر خانواده جمع می شدند و هر یک محصول برداشت کرده آن سال خود را با دیگران به اشتراک می گذاشت. ضمن اینکه همه تلاش می کردند محبت و همدلی را نشان دهند و اگر قهر و دوری هم بود در این شب کنار گذاشته می شد.

پژوهشگر آیین های سنتی با بیان اینکه در این شب بازی کردن، خواندن شعر، نواختن موسیقی و قصه سرایی در کنار خوردنی های سنتی و محلی از ملزومات شب چله بود، یادآور می شود: خواندن داستان های حماسی و پرماجرا همانند یک رسانه که امروزه نقش برجسته ای در دورهمی ها دارد، تمامی اعضای خانواده را به شور و شعف وا می داشت؛ نمایشی که توسط بزرگترها و جهت اشاعه اخلاق و آداب زندگی به کوچکترها بازی می شد.

جاوید یادآور می شود: شب چله هم همانند بسیاری از آیین ها و رسوم گذشته دستخوش تغییر شد و با تغییر بافت زندگی و روابط میان انسان ها، از ماهیت اصلی خود دور شده است تا آنجا که در برخی موارد شاهد ورود تجمل و خودنمایی و فصل افراد در آن هستیم حال آنکه واقعیت این شب وصل،  خیرخواهی، گسترش احترام و گرفتن دست دیگران بود.

شب یلدا را در سایه کرونا، بسترساز تقویت تعامل اجتماعی کنیم

جاوید با اشاره به شیوع ویروس کرونا، درباره تاثیر آن بر برگزاری مراسم سنتی همچون شب چله، خاطرنشان می کند: اکنون بهترین فرصت ارتباط بزرگترها با فرزندان است، درست است که به خاطر رعایت پروتکل های بهداشتی نمی توان به خانه پدر و مادر بزرگ رفت اما می توان این شب را با خانواده کوچک خود گذارند.

وی ادامه می دهد: می توان با کنار گذاشتن گوشی موبایل و خاموش کردن اینترنت، به شاهنامه و کتاب روی آورد یا هر قصه یا هنری که بلد هستند را به نوبت بیان کرد. با این کار اعضای خانواده تشویق، ترغیب و مورد توجه قرار می گیرد و با این کار تربیتی، اعتماد به نفس آنان افزایش می یابد.

پژوهشگر آیین های سنتی با بیان این که امروز با توجه به شرایط پیش آمده هم می توان دل ها را به هم نزدیک و زندگی را پایدارتر کرد، تاکید می کند: یکی از نکات مهم ارتباطی، انجام بازی های گروهی است که در شب های خانه نشینی و چله می توان با بهره گرفتن از بازی ها، قصه خوانی ها و ترانه سرایی ها، جمعی گرم و صمیمی تشکیل داد.

به گفته جاوید، یکی از نکات مهمی که در شب چله بکار گرفته می شد، انفاق و کمک خیرخواهانه به خانواده هایی بود که دچار عسر و حرج بودند. رسمی که امروز و با توجه به نابسامانی اقتصادی ناشی از شیوع کرونا می توان به بهترین شکل انجام داد و شب چله خانواده های مستحق را هم نورانی کرد.

موضوعی که حسن بهرامنی روانشناس بالینی هم برآن اذعان دارد و با یادآوری این که انسان موجودی کاملا اجتماعی و گروهی است و بهترین شیوه موجود برای رفع نیازهای او، برقراری تعامل و روابط اجتماعی است، می گوید: انسانی که روابط و تعاملات اجتماعی بیشتری داشته باشد از امنیت و آرامش روانی بیشتری برخوردار است و می تواند در حل مسائل و مشکلات روزمره خود بهتر و موفق تر عمل کند.

این روانشناس در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا، با بیان این که انسان در طول زندگی تلاش می کند با اشکال و عناوین مختلف روابط اجتماعی را تقویت کند، یادآور می شود: بخشی از روابط در سایه فرایندهای فرهنگی و اعتقادی و عرفی هر جامعه ای که انسان در آن زندگی می کند شکل می گیرد.

وی ادامه می دهد: با این رویکرد یکسری روزها و یادبودها طراحی شده تا اگر انسان نتوانست به صورت فردی رویکرد تعاملی برای خود ایجاد کند در آن موقعیت های گروهی و از پیش تعیین شده همانند اعیاد مذهبی یا اعیاد فرهنگی و باستانی قرار بگیرد تا تعاملات اجتماعی را تقویت کند.

بهرامنی، برگزاری شب چله (یلدا) را یکی از قدیمی ترین، کهن ترین و کارآمدترین راه تقویت روابط اجتماعی عنوان و خاطرنشان می کند: تفاوت این شب با شب های دیگر شاید فقط یک دقیقه زمان بیشتر نباشد اما تبدیل به نمادی شده که افراد از در کنار هم بودن، لذت ببرند و با تبادل خاطرات و لحظه های خوش، روابط اجتماعی خود را تقویت کنند.

وی با اشاره به این که در این شب، برای افراد فرصتی باز می شود تا بتوانند در یک تعامل اجتماعی انرژی خوب به دست بیاورند، یادآور شد: این شب نشان می دهد از کنار هم بودن می توان به امنیت و آرامش رسید. از نظر روانشناسی هم این یک نیاز روانی، فردی و اجتماعی است تا فرد با حضور در جمع کسانی که دیدنشان آرامش بخش است، یک زندگی بهتر برای آینده خود بسازد.